Δυσκολία στη σίτιση σε παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού

Δυσκολία στη σίτιση σε παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού

Η διάγνωση ΔΑΦ (διαταραχή αυτιστικού φάσματος) συνεπάγεται με δυσκολίες που επηρεάζουν όλους τους τομείς ανάπτυξης. Ένας τομέας που αφορά άμεσα και σε καθημερινή βάση την ανάπτυξη του παιδιού είναι η σίτιση. Η άρνηση του παιδιού να δοκιμάσει τροφές, πολλές φορές οδηγούν τους γονείς σε αδιέξοδο. Η συνήθεια του φαγητού σε υφή, χρώμα και γεύση, κλειδώνει μια στερεότυπη διατροφική αλυσίδα στα παιδιά. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για αισθητηριακές δυσκολίες, οι οποίες χρήζουν ολιστικής παρέμβασης από ομάδα ειδικών.

Η Αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι η οργάνωση και επεξεργασία των αισθητικών μηνυμάτων που λαμβάνει το άτομο με σκοπό να εκτελέσει μία συγκεκριμένη πράξη συμβατή με τη δεδομένη στιγμή. Παιδία με δυσκολίες στην αισθητηριακή ολοκλήρωση εμφανίζουν ένα πολύ μεγάλο αριθμό από δευτερογενή προβλήματα στην συνολική ανάπτυξη τους, ένα από αυτά είναι και η σίτιση. Μπορεί να είναι υπερευαίσθητα σε τροφές ή το αντίθετο. Οι μυρωδιές ορισμένων φαγητών μπορεί για μας να είναι άκρως ελκυστικές, ενώ για τα παιδιά με ελλείψεις στο τομέα αυτό να είναι απωθητικές σε ασύλληπτο βαθμό. Η αναζήτηση της τροφής γίνεται σε αισθητηριακή βάση ούτως ώστε να μπορέσει να απολαύσει τις υφές και γεύσεις που προτιμά και το ευχαριστούν. Ο γονιός δυσκολεύεται να κατανοήσει την διαδικασία αυτή διότι την αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με το παιδί.

Φυσικά, η διαταραχή αυτιστικού φάσματος, από μόνη της συνεισφέρει στη δυσκαμψία προς το φαγητό. Τα παιδιά με ΔΑΦ συνήθως αντιδρούν αρνητικά όταν
αλλάζει η ρουτίνα τους. Η στερεοτυπία αυτή επηρεάζει και την διαδικασία της σίτισης. Μπορεί να ζητήσουν το φαγητό να σερβιριστεί στο ίδιο σκεύος που ήταν και χθες, να είναι της ίδιας συσκευασίας ή να είναι ακριβώς όπως το προηγούμενο γεύμα. Με τον τρόπο αυτό πολλά παιδιά ακολουθούν την ίδια διατροφή για μεγάλο χρονικό διάστημα θέτοντας τον εαυτό τους σε μια σκληρή δίαιτα.

Η διατροφή περιλαμβάνει την ενσωμάτωση διαφόρων αισθητηριακών λειτουργιών και αντιλήψεων. Πρωταγωνιστικό ρόλο στη σίτισης παίζει ο άνθρωπος που ηγείται της διαδικασίας αυτής και η εμπειρία του κατά την διάρκεια των γευμάτων. Επομένως πως είναι η διατροφή ενός παιδιού τυπικής ανάπτυξης και πότε η σίτιση αποτελεί πρόβλημα;

Διατροφή παιδιών τυπικής ανάπτυξης:

  • Ποικιλία στην διατροφή.
  • Δείχνουν ενδιαφέρον για το φαγητό.
  • Δέχονται να δοκιμάσουν καινούριες τροφές.

Διατροφή παιδιών με ΔΑΦ:

  • Δέχονται μικρό φάσμα φαγητών.
  • Απορρίπτουν ομάδες τροφίμων.
  • Απορρίπτουν τροφές με βάση την σύσταση τους.
  • Χειριστικές συμπεριφορές κατά την διάρκεια των γευμάτων
  • Δείχνουν προτίμηση σε μια ομάδα γεύσεων ( ή μόνο γλυκό ή μόνο αλμυρό, ίδιο χρώμα, ίδια εταιρία)
  • Παρουσιάζουν παλινδρόμηση κατά την λήψη καινούριας γεύσης.
  • Αντιδρούν αρνητικά όταν αντιληφθούν καινούριο φαγητό στο πιάτο τους.
  • Δείχνουν έντονη απέχθεια προς μυρωδιές φαγητών εκτός των προτιμήσεών τους.

Από την βρεφική ηλικία υπάρχουν ενδείξεις, ότι ένα παιδί ίσως αναπτύξει διατροφικές δυσκολίες. Αυτό γίνεται αντιληπτό όταν το παιδί απορρίπτει μια τροφή η
οποία συνδυάζει το υγρό με το στερεό στοιχείο ( παιδικές κρέμες, φρούτα ). Στην περίπτωση αυτή, γίνεται πολτοποίηση της τροφής και αποδοχή από το παιδί. Οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν ότι δεν ευθύνονται για τη συγκεκριμένη κατάσταση. Η δυσκολία αυτή είναι προϊόν μιας νευρολογικής αντίδρασης σε μερίδα παιδιών. Συνήθως οι γονείς προσφέρουν μια μεγάλη γκάμα υγιεινών τροφών προς επιλογή. Το παιδί με διατροφικές δυσκολίες θα προτιμήσει την αποχή από το φαγητό παρά να δοκιμάσει μια νέα τροφή. Θα απορρίψει τη τροφή αυτή, όσες φορές κι αν του προσφερθεί.

Ο αποκλεισμός από τις τροφές που δέχεται ή η σωματική πίεση για τη λήψη καινούριας τροφής, δεν αποτελεί αποτελεσματικός τρόπος παρέμβασης. Οι γονείς με την καθοδήγηση των ειδικών, θα επιτύχουν τη σταδιακή απευαισθητοποίηση και την διεύρυνση των διατροφικών προτιμήσεων των παιδιών τους.

Πως μπορούμε λοιπόν να παρέμβουμε στο φαινόμενο της επιλεκτικής σίτισης; Οι ειδικοί συστήνουν συγκεκριμένους τρόπους, ώστε το παιδί να προβεί σε σταδιακή προσέγγιση και στο τέλος να πετύχουμε το σκοπό μας, την εισαγωγή δηλαδή της καινούριας τροφής στη διατροφική αλυσίδα του παιδιού.

1) Πρώτα πρέπει να επικρατήσει ηρεμία στην υπόλοιπη οικογένεια και να τηρούνται πάντα οι κανόνες στο οικογενειακό τραπέζι, να διατηρούμε την ρουτίνα που έχει υιοθετήσει το παιδί κατά την διάρκεια του γεύματος.
2) Μην επιμένετε να φάει το παιδί από την πρώτη φορά το καινούργιο φαγητό. Αφήστε το παιδί να το κοιτάξει, να το μυρίσει, να το αγγίξει, να το συνηθίσει δίπλα του, προσφέρετέ του για ανταμοιβή μια μπουκιά από το αγαπημένο του φαγητό.
3) Όταν θα προσπαθήσουμε να ακουμπήσουμε την τροφή στα χείλη του πρέπει να είναι ήρεμο, χρειάζεται υπομονή ίσως δοκιμάσει μέρες μετά.
4) Να προσφέρουμε αρκετές μπουκιές από το φαγητό που προτιμά το παιδί και μια μπουκιά από το καινούργιο φαγητό.
5) Καταγράψτε τις αντιδράσεις του παιδιού ώστε να καταλάβετε τι είναι αυτό που το ενοχλεί, ώστε να το βοηθήσουμε αποτελεσματικά.
6) Χρειάζεται υπομονή και συνέπεια σε όλες τις προσπάθειες.

Γράφει για τη Λογο-Τεχνία,
Γκόσσεφ Γιώργος, Λογοπεδικός, MSc Επικοινωνιακές Διαταραχές της Ανάπτυξης

Βιβλιογραφική αναφορά:
McCrary Koeppen J., (2010). Autism: Feeding Issues and Picky Eaters